Karşı Lig : Nereden Nereye?

Kadıköy forumlarının, işgal evlerinin, birbirinden farklı topluluk ve oluşumların bir araya gelmesi, aktüel meselelerde birlikte çalışması bir yerden sonra ortaklıklar artınca, paylaşımlar çoğaldıkça konu futbola kadar uzadı.  “ Endüstriyel futbol anlayışına karşı yeni bir lig kurabilir miyiz?” diye bir düşüncenin  doğmasına ve bu fikrin giderek anlam kazanmasıyla 2014 yılında “Endüstriyel futbola, ırkçılığa, milliyetçiliğe, cinsiyetçiliğe, her türlü nefret söylemi ve ayrımcılığa KARŞI LİG” kuruldu.

                Yeldeğirmeni Dayanışması içinde yer alan insanların bir kısmı bir kaç yıldır Kalamış’ta düzenli futbol oynuyorduk, dayanışma kurulunca ve yanıbaşımızdaki metruk bina işgal edilince mahalledeki insanlarla da oynamaya başladık. Göçmen çocuklar, eskiden Yeldeğirmeni Spor Klübünde  oynayan, ama şimdi Dallas birahanesinde takılanlar ve mahalleli çocuklarla bir araya gelmek ve  top oynamak, vakit geçirmek hızlandı. Benzer bir arayış Caferağa Dayanışması’nda vardı, sabah koşuları, egzersizler giderek Cafer İdman Yurdu gibi bir takımın doğmasına neden oluyordu. Birkaç yıldır Gazoz ve Efendi Liginde oynayan Spartakistanbul ve bir taraftar grubu olan Vamos Bien’in varlığı ve pek çok topluluk lig kurmak için uygun bir zemin oluşturuyordu. Dayanışmalarda bir araya gelenler, şimdi sahalarda inip alternatif bir lig kurmak istiyordu. Bunun için diyaloglar kuruldu, herkes tanıdığını aradı, çağrı yapıldı ilk toplantı Don Kişot İşgal Evinde yapıldı.

En çok zorlandığımız konu hiç birimizin karma lig deneyimimizin olmamasıydı. Çıkacak zorlukları nasıl aşacağımıza dair kaygılardı. Gerçi kadın, erkek her kimlikten insan Gezi ile birlikte, barikatlarda, çadırlarda, parklarda, forumlarda, işgal evlerinde bir araya gelmiş, yüzlerce iş, tartışma, etkinlik, eylem kotarmıştık hep birlikte. Şimdi bunu bir de sahalarda deneyelim diyorduk.

Bir deneme: Turnuva

Şiddetten, rekabetten uzak, her türlü kimliğin ve farklılığın birlikte oynayabileceğimiz bir lig arzuladık. Lig’i başarıyla inşa etmek için bir deneme yapmak gerekti. Bir günlük turnuva organize etmeye karar verdik. 7 takımın katılımı  ile 9 şubat 2014’de Kadıköy İstanbul Anadolu Lisesi’nin halı sahasında maçlar oynandı. Turnuvaya şu takımlar katıldı.Cafer İdman Yurdu, Koz Maça, Moda City, Moda Utd., Spartakistanbul, Vamos Bien, Yeldeğirmeni Delileri.

Bize Bir Lig Verin Çocukluğumuza Dönelim

                Her takımda bir kadın oyuncu olma şartı vardı. Turnuva, sertlik, küfür ve rekabetten uzak mücadele içinde gerçekleşince lig kurma fikrimiz güven pekiştirdi. Toplantılar sıklaştı, Lig kurma işi hız kazandı. Öncelikle ligin çerçevesini belirleyecek bir manifesto, ilkeler bütünü gerekiyordu. Oluşturuldu. Bir logo tasarlamak gerekiyordu Faruk Terzi şu an kullandığımız logoyu tasarladı. Saha bulmak, sahanın büyüklüğüne göre takım kadroları oluşturmak gerekiyordu. Büyük sahaların hiçbirinde yer yoktu. Lig’i oluşturanlar işgal etmek için boş alan arayışını dillendirmeye varacak kadar cüretliydi. Hatta boş, kullanılmayan, saha olabilecek yerlere baktık. Nede olsa zaman işgal zamanıydı. Yeldeğirmeni Dayanışması katılımcıları olarak her hafta Kalamış’ta oynadığımız için orasını önerdik. İki saha yan yana olduğu için organizasyonun aynı gün içinde birkaç saatte bitebilmesi mantıklı bulundu. Ama paralı oynamak istemiyorduk. Kadıköy Belediyesi ile görüştük. Her sezon sosyal bir proje yapmak şartıyla, sahanın parasız olması, projenin maddi kısmı Lig takımlarından karşılanması sağlanacak şekilde teklif sunduk. Kadıköy Belediyesi teklifi olumlu buldu. Oyunumuzun kuralları saptandı. Biraz çocukken sokakta oynadığımıza benzesin istiyorduk. Tüm katılımcılar canlı, heyecanlı önerilerle, ortak akılla kolaylık sağlayan kuralları saptadık. Hakemsiz olacaktı, kart olmayacaktı, oyuncu faul dediğinde faul olacaktı, kimse tellere çarpmasın diye taç olacaktı, taç ayakla ve kısa kullanılacaktı. Küfür kesinlikle yasaktı. Sertlik hoş karşılanmayacaktı. Maç iptalleri hoş karşılanmayacaktı.

Bir başka konu ise, karma lig olacağına göre kadın oyuncu sayısı tartışması yapıldı, kota olmalı mı olmamalı mı?  Sahada 7 oyuncu bulunduran bir takımın en az 1 kadın oyuncusu olmak zorundaydı. Her takımın kadrosunda en az 3 kadın olmalıydı. Bugün pek komik gelen bu durum o gün için birlikte oynayabilir miyiz gibi bir tedirginliğin ifadesiydi. Caferağa işgal evinde yapılan bir toplantıda bazı katılımcılar kadın erkek birlikte oynamanın riskli olduğunu, sadece erkeklerden oluşan bir lig önerdiler. Toplantının çoğunluğu bu itirazı anlamlı bulmadı. “Birlikte futbol oynanabileceğini iddia ediyoruz ve bunun mümkün olabileceğini göstermek istiyoruz” diye karar verdik.  Kadrolar geniş tutulmalıydı. -asgari 14 azami 20-   Çünkü her hafta herkes gelemeyebilirdi. Çoğu çalışan ve bir yerlerde faaliyet yapan insanlardan oluşuyordu Lig.

Sosyal medya Lig hesapları kuruldu. Çağrı yapıldı. Takımlar oluştu. Aynı dönemde Kazova işçileri Küba ve Bask bölgesi için forma tasarlamışlardı. Karşı lig için de formaların dayanışma amacıyla Kazova’da yapılması kararlaştırıldı. Fakat yapamayacaklarını söylediler. Her takım antrenman yapmaya başladı, formalar tasarlamaya başladı, her oyuncu sevdiği, değerli bulduğu isim formasına nakşetti. Fikstür çekildi ve Lig 15 Mart’ta başladı.

Başlama Vuruşu

Uzun zamandır uyumakta olan Berkin Elvan 11 martta uyanamadı. Bunun üzerine lig’de açılışı “erteleyelim mi ertelemeyelim mi” konusunda tartışma çıktı. Maç öncesi Berkin’i anma yürüyüşüne karar verildi. Aynı zamanda Defacto’ya karşı bir eylem örgütlendi. Bangladeş’te 5 katlı bir bina çokmüş binlerce tekstil işçisi ölmüştü.Temiz Giysi Kampanyası aktivistleri ile birlikte yürüyüşe katılarak Bahariye’de bulunan Defacto mağazasının önünden geçerken basın açıklaması sırsında Defacto’ya kırmızı kart gösterdik. Eylem Mehmet Ayvalıtaş Meydanından Kalamış’a yürüyüş, sloganlar eşliğinde,  renkli şekilde sürdü. Berkin için sloganlar atıldı, endüstriyel futbol aleyhine sesler yükseltildi. Diğer sloganlar “ İsyan, Devrim, Karşı Lig”,  “Reddet, İşgal Et, Yeniden İnşaa Et” idi.

İlk sezon 15 Mart 2014’te 13 takım ile başladı. İlk sezonda Cafer İdman Yurdu, Forza Yeldeğirmeni, Kuzguncuk Bostan Celtics, Badem Spor, Vegan Spor, Çapultura, Spartakİstanbul, Vamos Bien, Yalınayak, Direnişçi, Moda United FC, İstanbul United, St. Karga takımları yer aldı.  
                                                              23 Nisan’da Yeldeğirmeni’nde sokakta çocuklarla futbol oynandık, sonra “Cinsiyetçiliğe, Milliyetçiliğe ve Endüstriyel Futbol’a Kırmızı Kart” futbol forumuna katıldık.

Sadece Top Oynamıyoruz

Sadece haftada bir futbol oynayan değil, aynı zamanda toplumsal ağları genişleten, mücadele çabalarına güç veren, yeni bir soluk, yeni bir kültür oluşturma yönünde bir algı sonucunda 14 Haziran’da “Çocuk Şenliği” yaptık. 100’lerce çocuğun katıldığı etkinlikte, uçurtma yapma, sokak oyunları, kütüphane, vegan mutfak, bilim atölyesi gibi etkinliklerle lig sonuçlandı.

12 hafta boyunca süren Lig’de bazı takımların antrenman yapması, kadın erkek birlikte futbol oynamaya yönelik çabası hemen sonuçlar doğurmadı. Lig’e katılan kadınların büyük bir kesimi sahaya ilk defa çıkıyordu. Pas almakta zorlanıyorlardı, kadının sahada bulunması konsept gereği gibi bir anlayışa evrildiğinde kadınlar mücadele vermek zorunda kaldı. 2. sezonda sahada bulunması kadın sayısı en az ikiye çıktı.

Kadın erkek birlikte futbol oynamak erkeklerinde dönüşümünü gerekli kıldı. Erkekler eski öğrenilmiş yöntemlerle oynamayı devam ederken, sakatlıklar, rekabet, üst sıralarda yer alma arzusu, kadınların oyun içinde var olamaması gibi sıkıntılar doğurdu. Sorunu aşmak için forumlar, maç sonrasında birlikte vakit geçirerek konuşmalar, etkileşimlerle müdahale edilmeye çalışıldı.

Her takımın kendi belirlediği bir ismi ve forması, takımı bir araya getiren bir konsepti, oyuncuların kendilerinin belirlediği numara ve isimleri oldu. Takımlar arasında koordinasyonu sağlayan ve her takımdan bir kadın ve bir erkek oyuncunun olduğu eş kaptanlar grubu ligin organizasyonundan sorumlu oldu.

Puanlama sistemine göre, kazanan takıma “3”, kaybeden takıma “1”, berabere kalan takımlara ise “2” şer puanlama şeklindeydi. Sezon başı fikstür çekimi yapılır. Belirlenen gün ve saatte maçlar oynadı.

Karşılaşmalarda olası olumsuz hallerle ile ilgili olarak Eş kaptanlar Grubu ve Karşı Lig Kadın Grubunda ele alındı.  Karşı Lig Kadın Grubu yaşanan olumsuzluklar konusunda yaptırım uygulama  yetkisine sahip oldu.  Gerektiği durumlarda insiyatif alıp sorunun çözümü için emek harcandı. Nitekim yaşanan taciz olayları kadın grubunda görüşülmüş, kararlar alınmış, yaptırım uygulanmıştır. Yaptırım uygulama istekleri tartışmanın büyümesine, karşı karşıya kalınan erilliğin uzun erimli, kararlı, tavizsiz bir mücadelenin verilmesi yönünde bir çabanın gerekli olduğunu açığa çıkarttı.

Rakibine kasti olumsuz söz ve eylemlerde bulunmak, cinsiyetçi ifade ve küfürler etmek, dürüst oyun anlayışına halel getirecek söz ve fiil içinde olmak, Karşı Lig’in  “ruhuna aykırı” hareketlerde bulunmak, söz üretmek, kendini profesyonel topçu, ligi de endüstriyel futbol arenası zannetmek vb hallerde bulunan oyunculara ve takımlara sıcak bakılmadı. Gerektiği hallerde ligden de ihraç edilme hakkı saklı olmasına rağmen daha çok diyalog ve değişim konusunda adımlar atıldı.

Lig’in artık gelenekselleşmiş bir dizi ritüeli var. Lig’in yönelimi her oyuncunun katılabileceği sezon başında yapılan forumlarda belirleniyor. Devam edemeyecek takımlar, lige katılacak yeni takımlar, planlama, yeni dönem konsepti, sosyal sorumluluk projesi ve diğer konular sezon başlamadan tartışmaya açılır. Toplantılar yapılır ve karar verilir. Fikstür çekilir. Lig iki devreden oluşur. Maçlar, Ekim – Aralık ve Mart  - Mayıs arasında oynanır. Sezon sonunda sosyal sorumluluk projesi yapılır.

Şimdiye kadar Çocuk Şenliği, Soma’lı Çocuklarla Buluşma, Wernicke Korsakoff Dayanışma, Dersim ve Amed’li küçük kardeşlerimizle dayanışma ve Tekirdağ’da bulunan Melek Barınağına destek gibi projeleri yürütüldü.

Lig’in birinci sezonunda 13, ikinci sezonunda 16, üçüncü sezonunda 17, dördüncü sezonunda 16, beşinci sezonunda 16, altıncı sezonunda 16 takım top koşturdu.

 Beşinci sezon itibari ile manifesto revize edilmiş, Türcülüğe karşı mücadele manifestonun ilkeleri arasına eklenmiştir.

Ligin 5. Sezonu 15 Ekim 2017’de “Futbolda Cinsiyetçiliğe Son!" açılış konsepti ile başladı.

Ligin 6. Sezonu 11 Ekim 2018’de “Eril Kültüre ve Şiddete Karşı Lig!" açılış konsepti ile başladı.

Son iki sezon itibari ile kadın oyuncuların takımlarda en az erkekler kadar yer aldığını, bazı takımların yönelimini kadınların belirlediğine tanık olduk. Cinsiyetsiz bir lig ve türcülük karşıtlığı ligin gündemine girmiş bulunuyor.

Futbol düzeyinde genel bir yavaşlamanın, hırs faktörünün eski sezonlara göre biraz geride kaldığını, sertliğin azaldığını söylemek mümkün.

Birkaç yıldır elde edilen deneyim gösteriyor ki; Karşı Lig muhalefet cephesinin ligidir. Emekçilerin ligidir. Dışlanmışların ligidir. Söz söylemek isteyenlerin ortak mikrofonudur. Lig’in ilkeleri etrafında bir araya gelen her kimliğin kolektifidir.
Karşı Lig geçtiğimiz 5 yıl boyunca pek çok mücadeleye destek olmuş, içinde yer almış, sayısız etkinlik yapmış. Kötü giden pek çok şeye karşı imkanları dahilinde mücadele etmiştir. Geçmiş pratiği geleceğe yol gösteriyor.

Karşı Lig’in ortaya çıkardığı çok olumlu değerler vardır. Var olan futbol dilinin, anlayışının dışında öğrenecek kocaman bir dünya ve yapacak çok fazla keyifli şey var. Daha şimdiden egemen anlayış biçimlerine itiraz eden ligler ve takımlar oluşuyor, kimi kampanyalarda bu özneler bir araya geliyor.

Şimdi 5 yıllık deneyimden sonra rahatlıkla söyleyebiliriz ki, yapılması gereken şey her yerde “kendi” liglerimizi kurmaktır.

                                                                                                                                                       Bom MorLey